Zuzanna Patkowska 05.05.2020

Cyberpunk - Science-Fiction Wyjaśnione

Cyberpunk - Science-Fiction Wyjaśnione

Cyberpunk to gatunek, który zapoczątkował wszystkie inne „punki” – utwory sci-fi, w których prominentnym elementem świata przedstawionego jest określony typ technologii (i nieraz czerpiący garściami z utworów okresu historycznego, w którym owa technologia funkcjonowała). Niedawno omawialiśmy steampunk, który był na początku przeciwstawny cyberpunkowi, jako bardziej optymistyczny i świeży „punk”; warto jednak przyjrzeć się gatunkowi-matce.

NEURO MANCER

Sama nazwa „cyberpunk” to zbitka słów „cyber” (odnosząca się do technologii komputerowej) oraz „punk” (znaczącego „śmieć” albo „wyrzutek”) i została użyte po raz pierwszy w 1983 roku przez Bruce’a Bethke’a jako tytuł do opowiadania. Jednak za ojca gatunku uważa się Williama Gibsona, który nie tylko po raz pierwszy użył tej nazwy na określenie konkretnego gatunku science-fiction, lecz także napisał Trylogię Ciągu, w której pojawiły się najważniejsze elementy cyberpunku. Do dzisiaj pierwsza część trylogii – Neuromancer – stanowi sztandarowy przykład cyberpunku.

Cyberpunk

Cyberpunk wyrósł niejako z rewolucji komputerowej w latach osiemdziesiątych XX wieku oraz z cybernetyki – interdyscyplinarnego nurtu obejmującego zagadnienia informatyki i systemów sterowania oraz ich wpływu na społeczeństwo i człowieka w ogóle. W utworach cyberpunkowych wpływ technologii na społeczeństwo jest raczej negatywny. Świat przedstawiony to dystopia, w której rządzą korporacje, panuje przeludnienie, technologia przyczynia się do rozpadu moralnego i społecznego, powszechna jest cyborgizacja ludności. Akcja dzieje się zawsze w dużych, wysoko uprzemysłowionych miastach, w których szaleje brud, dekadencja, uzależnienie od nowych, fantazyjnych narkotyków, cyberprzestępczość oraz nielegalne cybernetyczne ulepszenia ciała (wszczepy kończyn i oczu, a nawet przeniesienie świadomości do komputera). Bohaterowie są osobnikami z marginesu społecznego, zajmują się cyberprzestępczością albo należą do kontrkultury, która wykształciła się w świecie przedstawionym.

Ponieważ cyberpunk święcił triumfy w latach osiemdziesiątych moda nawiązuje do subkultury punkowej. Utwory tego gatunku często osadzone są w dalekiej, ale wyobrażalnej dla autora przyszłości (na przykład, na początku XXI wieku), występuje w nich motyw sztucznej inteligencji i transhumanizmu, a także pytanie o tożsamość człowieka w świecie zdominowanym przez technologię.

System Shock

Poza Williamem Gibsonem i jego Neuromancerem najsłynniejszymi przykładami cyberpunku są: Czy androidy śnią o elektrycznych owcach? i jego adaptacja Łowca androidów; manga i anime Ghost in the Shell, opowiadanie Johnny Mnemonic i jego ekranizacja, oraz takie gry jak seria Metal Gear, Metroid, czy System Shock.

Napisz komentarz (bez rejestracji)

sklep

Najnowsze wpisy

kontakt