Zuzanna Patkowska 21.10.2020

Gothic science-fiction - Science-Fiction Wyjaśnione

Gothic science-fiction - Science-Fiction Wyjaśnione

Pośród podgatunków fantastyki naukowej znajdą się takie, które łączą science-fiction z innymi gatunkami i podgatunkami literackimi – chociażby z horrorem, political fiction, westernem lub fantasy. Jednym z najbardziej charakterystycznych podgatunków w historii literatury była powieść gotycka, wyrosła z romantyzmu i skupiająca się na upiornej atmosferze. Pojawiają się tam motywy kobiet w opałach, duchów, demonicznych postaci, mrocznych zamczysk i strasznych zbrodni sprzed lat, które wciąż pokutują w ten czy inny sposób na mieszkańcach dworu albo zamczyska. Powieść gotycka była protoplastą horrorów takich, jakie znamy dzisiaj, a jej najbardziej znamienitymi utworami były Zamczysko w Otranto Horacego Walpole’a Dracula Brama Stokera, Mnich Matthew Gregory’ego Lewisa i Frankenstein Mary Shelley.

Gothic science-fiction wykorzystuje konwencje powieści gotyckiej, ale nadaje im typowo fantastycznonaukowe elementy. Polega to na tym, że różnego rodzaju nadnaturalne istoty i dziwne wydarzenia znajdują pseudonaukowe wytłumaczenie – na przykład, wampiry to tak naprawdę kosmici z dalekich planet, ofiary nowej, nieznanej choroby albo nowy etap ewolucji. Temu podgatunkowi nieobce są też takie elementy jak gotycki romans w kosmicznych albo futurystycznych dekoracjach, czy piękne kobiety w opałach. Konwencje powieści gotyckiej objawiają się najczęściej w przestrzeni kosmicznej lub w postaciach kosmitów – kosmiczni podróżnicy spotykają podczas swojej wędrówki przez wszechświat rzeczy, których na początku nie rozumieją, a które napawają ich niepokojem, wywołują szaleństwo albo wydają się przekraczać ich sposób pojmowania rzeczywistości. Czasami jest to długa podróż przez bezkresny kosmos, czasami ślady zagłady innego statku, czasami jakieś zjawisko astrofizyczne. W gothic science-fiction to, co nieracjonalne, łączy się z tym, co racjonalne i zdarza się, że rzeczywiście pojawiają się w nim istoty nadprzyrodzone. Motywami przewodnimi tego podgatunku są koncepty związane z tymi istotami, jak przekraczanie granic, których człowiek nie powinien przekraczać. Zdarza się też, że elementy gotyckie mieszają się z innymi podgatunkami science-fiction, jak cyberpunk (tutaj podaje się przykład Łowcy androidów).

FrankensteinPowiązań powieści gotyckiej z science-fiction można szukać już w klasyku obu gatunków – Frankensteinie. Z jednej strony powieść Mary Shelley opowiadała o człowieku, który próbował wskrzesić zmarłych i stworzyć nowego człowieka, a z drugiej – o tym jak to właśnie naukowa zabawa w Boga może skończyć się dla ludzkości fatalnie (a do tej pory Frankenstein doczekał się również innych interpretacji). Znajdują się tam również takie elementy jak zamczyska (rodowa siedziba Frankensteinów), zbrodnia, która pokutuje (potwór Wiktora Frankensteina i jego destrukcyjne działania, ale też ukrywająca się w lesie rodzina, którą spotyka potwór), czy kobieta w opresji (ukochana głównego bohatera i niesłusznie skazana za zbrodnie potwora służąca).

Innym wczesnym przykładem powieści łączącej ze sobą te dwa gatunki, jest Zamek w Karpatach Juliusza Verne’a oraz Dziwny przypadek doktora Jekylla i pana Hyde’a Roberta Louisa Stevensona. Jeśli chodzi o wiek XX, w którym science-fiction zaczęło się należycie formować, to jako przykłady gothic science-fiction wymienia się zazwyczaj Jestem Legendą Richarda Mathesona (gdzie po raz pierwszy pojawia się naukowe wyjaśnienie wampiryzmu), mitologię Cthulhu Lovecrafta (przerażający, doprowadzający do szaleństwa Wielcy Przedwieczni są kosmitami), czy Kroniki Amberu Roberta Żelaznego (mieszające naukę i magię).

W „Ukrytym wymiarze” grupka astronautów natyka się na miejsce we wszechświecie, które jest portalem do Piekła.Obecnie do gothic science-fiction zalicza się też takie utwory jak: film Ukryty wymiar, powieść Fevre Dream George’a R. R. Martina, Stukostrachy Stephena Kinga, serię gier Doom czy komiks Vampirella.

Napisz komentarz (bez rejestracji)

sklep

Najnowsze wpisy

kontakt