JVC HR-3300 - wojna formatów

W 1976 roku zapis obrazu na taśmie magnetycznej nie był już nowinką technologiczną. Istniał nawet więcej niż jeden system realizujący procesy rejestracji i odtwarzania materiałów wideo - niezbyt poręczny brytyjski Telcan, CV-2000 oparty na bazie odtwarzacza opracowanego przez Sony (oba jeszcze z lat sześćdziesiątych), a także U-matic (Sony dla profesjonalistów), VCR (format promowany przez Philipsa), Sanyo V-Cord, VX zaprojektowany przez Panasonic, i wreszcie Betamax opracowany przez Sony. Pomijając najwcześniejsze formaty, które oferowały zapis na szpulowych taśmach, wszystkie późniejsze proponowały już użytkownikom ułatwiające obsługę różnego rodzaju systemy kasetowe, oczywiście całkowicie ze sobą niekompatybilne. Ponieważ porozumienia w kwestii unifikacji standardu nie udało się wynegocjować, wiadomo było, że zwycięzca zgarnie całą pulę. Lukratywny rynek domowego wideo ciągle pozostawał otwarty. Jednak ani system Philipsa, który miał nadzieję powtórzyć sukces swoich kaset magnetofonowych, ani Sanyo, czy wreszcie kompletnie nietrafiony VX Panasonica nie wytrzymały ostrej konkurencji. Od połowy lat siedemdziesiątych liczyły się jednak już tylko dwa formaty: Betamax, którego premierowe urządzenia pojawiły się w 1975 roku i VHS debiutujący rok później. To między nimi toczyła się wojna.

W roku 1976 wydawało się, że to właśnie Sony przejmie rynek domowego wideo. Pomimo wysokich cen urządzeń sprzedaż magnetowidów Sony była na poziomie 30 000 w samych Stanach Zjednoczonych. Kasety Betamax były małe, a przez to wygodne. Argumentem przemawiającym za formatem Sony była, podkreślana także przez użytkowników, wysoka jakość nagrania. I wtedy pojawił się HR-3300 - pierwszy magnetowid VHS.

JVC HR-3300 - VHS w natarciu

Inżynierowie JVC na początku lat siedemdziesiątych opracowali zespół wytycznych w kontekście prac nad systemem wideo (VHS Development Matrix). HR-3300 był owocem kilkuletnich działań, efektem realizacji zatwierdzonego wczesniej programu. W roku 1973 inżynierowie Shizuo Takano i Yuma Shiraishi przedstawili prototyp urządzenia. Różne perturbacje (także związane z finansowaniem projektu) spowodowały, iż jeszcze trzy lata trwało uruchomienie produkcji. Ostatecznie model HR-3300 pojawił się w sprzedaży w Japonii pod koniec 1976 roku (rok później oznaczony jako HR-3300U miał swoją premierę w USA oraz jako HR-3300EK w Wielkiej Brytanii).

Posiadał doskonale znane dziś przełączniki (PLAY, STOP, PAUSE, REC, EJECT itd.), ale także unikalny klawisz Audio Dub umożliwiający jedynie rejestrację audio. Strojenia kanałów zapewniały dwa pokrętła (VHF, UHF) pozwalające na odtwarzanie odpowiednich stacji. Mechaniczne pokrętła w wersji przeznaczonej na rynek amerykański i brytyjski zastąpione zostały systemem przycisków umożliwiających wybór jednego z ośmiu wstępnie zaprogramowanych kanałów. Poniżej znajdowały się przełączniki wyboru trybu pracy urządzenia umożliwiające nagrywanie, odtwarzanie, bądź oglądanie telewizji. Wszystkie trzy musiały być właściwie ustawione, co odrobinę utrudniało obsługę, jednak w późniejszych wersjach zostały one zautomatyzowane. Magnetowid posiadał zegar cyfrowy i timer umożliwiający zaprogramowanie jednego nagrania wybranego programu w czasie do 24 godzin.

Słabsza jakość, a jednak konkurencyjna przewaga

Jednak kluczową funkcją w przypadku HR-3300 i systemu VHS była możliwość rejestracji do dwóch godzin materiału wideo na jednej kasecie. Dzięki temu format był w stanie zrealizować nagranie całego filmu, a po późniejszej modernizacji systemu (możliwość nagrania 240 minut materiału) zarejestrować rozgrywki NFL, co było oczywiście ukłonem w stronę amerykańskiego widza. Realizacja tego kryterium przekonała RCA, która została amerykańskim partnerem Matsushita-JVC. System VHS wyposażony został także w znacznie mniej skomplikowany niż w przypadku formatu Betamax mechanizm transportu taśmy - HR-3300 posiadał znacznie szybsze przewijanie niż stosowne urządzenia Sony. Firma JVC udostępniła format w postaci otwartego standardu (co nie pozostało bez wpływu na popularyzację standardu), a już na początku 1977 roku na rynku pojawiły się produkty VHS innych japońskich producentów (Sharp, Hitachi, Mitsubishi).

Nie bez znaczenia na drodze do sukcesu VHS okazała się także cena urządzenia JVC, która była nieco niższa od produktów tego typu oferowanych przez Sony. Czas nagrania i pieniądze ostatecznie przemówiły do potencjalnych użytkowników. Nieco słabsza jakość nagrania nie wpłynęła na decyzje biznesowe potencjalnych producentów. Format VHS stawał się obowiązującym na rynku standardem. Sony nie poddawał się jednak tocząc rynkowy pojedynek do początku lat osiemdziesiątych. Choć niektórzy analitycy rynkowi przychylają się do tezy, iż zwycięstwo VHS spowodowane było dużą liczbą tytułów pornograficznych dostępnych w tym formacie, jednak brak jest przekonywujących dowodów na potwierdzenie tej tezy. Atrakcyjność formatu zmaterializowana w postaci HR-3300 była na tyle wysoka, że rynkowa dominacja VHS okazała się tylko kwestią czasu. Uznanie dla zasług HR-3300 podkreślone zostało wpisem na listę eksponatów National Museum of Nature and Science w Tokyo, publikacją na liście 85 najbardziej przełomowych pomysłów tygodnika Business Week, oraz miejscem wśród pięćdziesięciu maszyn, które zmieniły bieg historii według Erica Chaline.