Science fantasy - Science-Fiction Wyjaśnione

Fantastyka (po angielsku speculative fiction – fikcja spekulacyjna) jest gatunkiem literackim i filmowym opierającym się na kształtowaniu świata przedstawionego, który różni się w znacznej mierze od tego, który znamy (chociaż czerpie też trochę z elementów naszego świata, czy to z przeszłości, czy to z prognoz na przyszłość). Fantastyka obejmuje szeroki zakres pojęć i podgatunków, i jest właściwie domem zarówno dla fantasy, jak i dla science-fiction. Te dwa gatunki zdają się stać na przeciwległych biegunach – fantasy czerpie z mitów, opowieści o magii oraz zjawisk nadnaturalnych, science-fiction zaś – z technologii i nauki. Niemniej jednak bywa, że te przeciwległe bieguny się ze sobą mieszają, na przykład, kiedy fantastyka naukowa tworzy własny odpowiednik elementów fantastycznych, i na odwrót: kiedy fantasy wprowadza element science-fiction, ale daje mu nadnaturalne źródło.

Bywa też, że te dwa gatunki łączą się ze sobą, i jeden świat może posiadać zarówno szalenie zaawansowaną technologię, jak i magię. Podgatunek taki nosi nazwę science fantasy.

Science fantasy charakteryzuje się tym, że magia i technologia współistnieją ze sobą, a nawet do pewnego stopnia się mieszają (ba – zdarza się, że magia ma charakter naukowy i wielu magów studiuje ją na sposób naukowy), choć mogą też oddziaływać na siebie negatywnie. Ponadto elementy nadnaturalne, jak duchy, dawni bogowie, byty z legend i mitów, występują tuż obok elementów fantastycznonaukowych, takich jak roboty, kosmici, podróże międzygwiezdne i podróże w czasie. W pewnych utworach science fantasy będzie bardziej dominować strona fantasy, w innych strona science-fiction, ale zawsze te mniej dominujące elementy będą gdzieś tam widoczne w mniejszym lub większym stopniu.

Pierwsze utwory science fantasy pojawiały się w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku, w pulpowych magazynach. Należały do nich, między innymi, Magic Inc. Roberta Heinleina (opowiadający o magii mającej szerokie zastosowanie w biznesie i o tym jak pewna biznesowa spółka próbuje przejąć nad nią kontrolę), Slaves of Sleep L. Rona Hubbarda (gdzie występuje zarówno demon w butelce, jak i alternatywne uniwersum, do którego podróżuje główny bohater) i opowiadania o Haroldzie Shea autorstwa L. Sprague de Campa i Fletchera Pratta (gdzie tytułowy Harold Shea i jego przyjaciele używają logiki matematycznej, aby podróżować po światach równoległych, zamieszkałych przez mityczne stworzenia). Większość tego typu opowiadań publikowana była w magazynie Unknown i była próbą zastosowania technik literackich znanych z science-fiction do tematyki fantasy. Publikacjami opowiadań science fantasy, zajmowały się też, na przykład, takie magazyny jak Starling Stories i Weird Tales oraz wydawnictwo Ace Books. Do science fantasy włącza się także utwory Lovecrafta o mitologii Cthulhu (bo Wielcy Przedwieczni są bytami pochodzącymi z kosmosu, ale mają mistyczny charakter) oraz komiksy – zwłaszcza te ściśle superbohaterskie. Wszelkie utwory, w których pojawiają się zjawiska paranormalne (zarówno duchy, jak i kosmici) również podchodzą pod science fantasy.

Do utworów science fantasy należą, między innymi: manga i anime Dragon Ball, seria filmów Star Wars, Kroniki Riddicka, książki o Artemisie Fowlu, serial Babylon 5, gra Arcanum: Przypowieść o Maszynach i Magyi, oraz Wodogrzmoty Małe.