Zuzanna Patkowska 17.08.2020

Powieść miecza i planety - Science-Fiction Wyjaśnione

Powieść miecza i planety – Science-Fiction Wyjaśnione

Pod koniec XIX wieku i na początku XX zaczęły pojawiać się podgatunki powieści przygodowej, których nazwy pochodziły od rzeczy przywodzących na myśl określoną estetykę i tematykę przygody. Stąd mieliśmy powieść płaszcza i szpady, powieść szpiegowską (nazywaną po angielsku cloak and dagger, czyli płaszcz i sztylet), powieści magii i miecza (który to termin został stworzony na potrzeby sklasyfikowania utworów o Conanie Barbarzyńcy), kino peplum (nazywane też kinem miecza i sandałów). W fantastyce naukowej takim podgatunkiem literackim była powieść miecza i planety (sword and planet), która narodziła się niemal w tym samym czasie, co romans planetarny, wraz z opublikowaniem Księżniczki Marsa Edgara Rice’a Burroughsa.

Warlord_of_MarsOgólne założenia powieści miecza i planety pokrywają się do pewnego stopnia z założeniami planetarnego romansu, jednak podgatunek ten ma kilka elementów szczególnych tylko dla siebie. Przede wszystkim głównym bohaterem miecza i planety jest Ziemianin (zazwyczaj twardy, ale rycerski mężczyzna), który zostaje przetransportowany(za pomocą projekcji astralnej, teleportacji, a nawet podróży w czasie) na obcą planetę, która nie jest zaawansowana technologicznie, a wręcz wydaje się prymitywna (jednakże protagonista i jego towarzysze mogą natrafić na ślady bardziej zaawansowanej cywilizacji). Nie jest istotne, aby w powieściach miecza i planety zasady nauk ścisłych (takich jak fizyka czy biologia) były zachowane w rygorystyczny sposób – stąd na dalekiej planecie mogą pojawić się te same gatunki fauny i flory, i te same warunki środowiskowe, co na Ziemi, tylko z małymi różnicami ściśle związanymi z estetyką (inny kolor słońca, wiele księżyców). Na planecie dominuje broń powszechna przed erą prochu, na przykład miecz. Podczas swojego pobytu w obcym świecie protagonista przeżywa różne przygody – ratuje damy w opałach, przemierza nieprzyjazne dla humanoidów tereny, walczy z dzikimi zwierzętami i odnajduje zaginione cywilizacje, tyranizowane przez okrutnych władców i kapłanów. Jego przygody pełne są śmiałych ucieczek, niesamowitych walk na miecze, wielkich spisków i bitew. Pod sam koniec powieści bohaterowi udaje się ocalić królewnę, która wpadła mu wcześniej w oko, i pokonać grożącego jej złoczyńcę, jednak na horyzoncie pojawia się już kolejny kryzys do zażegnania.

Transit_to_ScorpioTak jak w przypadku romansu planetarnego, początków powieści miecza i planety można doszukiwać się już w powieści Edwina Lestera Arnolda Lieut. Gullivar Jones: His Vacation (która to powieść zainspirowała potem samego Burroughsa do napisania Księżniczki Marsa), jako oficjalnego prekursora podgatunku wymienia się jednak Percy’ego Grega, ze względu na jego powieść z 1880 roku Across The Zodiac: The Story Of a Wrecked Record, w której pochodzący z Ziemi narrator opisuje powstanie apergii – nowej formy anty-grawitacyjnej energii – oraz podróż na Marsa, którego mieszkańcy nie wierzą w życie pozaziemskie. Niemniej jednak publikowana jako powieść w odcinkach Księżniczka Marsa z 1912 roku nie tylko spopularyzowała podgatunek, lecz także nadała mu określony styl, który później był wielokrotnie powielany przez naśladowców Burroughsa. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych zaczęto tworzyć pastisze Księżniczki Marsa. Wtedy też redaktor Ace Books (i późniejszego DAW Books), Donald Wollheim, utworzył termin sword and planet. Oba wydawnictwa zresztą zajęły się ponownym drukowaniem powieści i opowiadań pulpowych, a także eksponowaniem nowych twórców podgatunku. Od lat osiemdziesiątych powstało niewiele nowych powieści miecza i planety, co najwyżej pojawiały się kontynuacje wcześniejszych tytułów, jak seria o Drayu Prescodzie. Na początku XXI wieku S. M. Stirling napisał dwie powieści utrzymane w konwencji miecza i planety – Sky People i Court of the Crimson Kings, niemniej jednak podgatunek ma się świetnie głównie w małych wydawnictwach, takich jak Borgo Press.

Poza klasycznymi już utworami Burroughsa o Johnie Carterze z Marsa i Carsonie Napierze z Wenus, przykładami utworów miecza i planety są: komiksy, seriale i filmy o Flashu Gordonie, Aelita Aleksieja Tołstoja, seria Callisto Lina Cartera, czy komiksy o Adamie Strange’u.

Napisz komentarz (bez rejestracji)

sklep

Najnowsze wpisy

kontakt